Master & Pupil - Uit Stanfords school

Programma
 
Charles Stanford (1852-1924)            Justorum animae             
James MacMillan (1959)                    Ave Maris Stella                  

Kenneth Leighton (1929-1988)         Drop, drop slow tears        
Charles Stanford                                 Beati quorum via                      
William Walton (1937-1983)              Drop, drop, slow tears
          
Charles Stanford                                Coelos ascendit hodie     
Owain Park (1993)                              Ave Maris Stella              

Charles Stanford                                The Blue Bird 

Frank Bridge (1879-1941)                  Three partsongs

• Autumn
• Music when soft voices die
• The Bee

 
Herbert Howells (1892-1983)             Requiem          
 

Programmatoelichting
 
In dit eerste nieuwe project na de coronalockdown brengt Multiple Voice een programma met Engelse koormuziek van de 19e tot de 21e eeuw. Als vertrek­punt kozen we één van de grondleggers van de 19e-eeuwse koormuziekrevival in Engeland. Sir Charles Villiers Stanford (1852-1924) was een van oorsprong Iers componist, die studeerde in Hamburg, Berlijn en Cambridge. Hij was van 1883 tot aan zijn dood compositie­leraar aan het Royal College of Music in Londen en wordt beschouwd als de belangrijkste romantische Ierse componist van zijn generatie. Hij liet een oeuvre na van bijna 200 composities, variërend van opera’s en toneelmuziek, grotere en kleinere koorwerken, tot symfonieën, soloconcerten en kamermuziek. Behalve componist en (koor)dirigent was Stanford vooral ook een uitnemend pedagoog. Hij maakte school en een aantal van zijn leerlingen, zoals Herbert Howells, Frank Bridge en Ralph Vaughan Williams, werden toon­aan­gevend voor de koormuziek van de eerste helft van de 20e eeuw. Hoewel deze leerlingen uiteindelijk een grotere bekendheid kregen dan Stanford zelf, is zijn invloed op hun ontwikkeling en op hun muziek niet te onderschatten.

Ons programma presenteert enkele sleutelwerken uit Stanfords rijke oeuvre voor koor. De Drie Motetten, op. 38 (Justorum animae – Coelos ascendit hodie – Beati quorum via), geschreven rond 1892 voor het koor van Trinity College Cambridge, zijn fraaie voorbeelden van zijn kerkelijke koormuziek. De partsong The Blue Bird is een voorbeeld van zijn wereldlijke oeuvre en betreft een uiterst sensitieve en atmosferische zetting van een tekst van de 19e-eeuwse dichteres Mary Coleridge. Tekst en muziek versmelten hier volledig. Het resultaat is een weergaloze sfeer- en natuurtekening.

Van de directe leerlingen van Stanford in dit programma is Howells de meest prominente. Zijn Requiem voor a cappella koor met soli voor sopraan, tenor en bariton behoort tot zijn beste koormuziek en is een van zijn persoon­lijkste en intiemste werken. Hij voltooide de compositie in 1936, een jaar na het plotselinge overlijden van zijn negen jaar oude zoontje Michael. Hoewel Howells al in 1932 aan zijn requiem was begonnen, heeft deze gebeurtenis het werk in belangrijke mate beïnvloed, zoals veel van zijn latere werk door deze tragedie is gekleurd. Denk aan zijn sterk met het Requiem verwante oratorium Hymnus Paradisi uit 1938 of aan de elegie op de dood van John F. Kennedy, het ontroe­rende Take him, earth, for cherishing uit 1963.  Het Requiem is geen traditionele dodenmis: Howells gebruikt enkel de eerste zin van de Rooms-Katholieke dodenmis als basis voor de delen 3 en 5. Het openingsdeel is gebaseerd op de Engelse vertaling van de antifoon Salvator mundi. De overige delen gebruiken Bijbelse teksten, zoals de psalmteksten in de delen 2 en 4. Deze compositie, die door Howells lange tijd ‘om persoonlijke redenen’ werd achtergehouden, werd pas in 1980 gepubliceerd, drie jaar voor Howells dood.

Frank Bridge is een van Stanfords minder bekende leerlingen; hij wordt tegen­woordig vooral nog herinnerd om zijn originele kamermuziek en koor­werken. Bovendien was Bridge op zijn beurt de compositieleraar van Benjamin Britten. We kozen voor drie van zijn  partsongs. Het zijn muzikale miniaturen die hun teksten trefzeker en met veel gevoel voor de sfeer van het gedicht op muziek zetten. En met humor, zoals in de The Bee, over een zoemende bij.

Het programma bevat ook enkele werken van latere datum, die u in twee verschillende zettingen te horen krijgt. Zo zijn er de twee composities van William Walton en Kenneth Leighton op ‘Drop, drop, slow tears’, een geestelijk gedicht van Phineas Fletcher over zonde en berouw. Een tekst die al door Orlando Gibbons op muziek werd gezet en ook eeuwen later nog  diverse andere componisten inspireerde.

Ook hoort u twee zettingen van de bekende middeleeuwse Maria-hymne ‘Ave maris stella’ (Gegroet Sterre der Zee), in composities van de hedendaagse componisten James MacMillan en Owain Park. De Schot MacMillan is een succes­vol componist die een sterke affiniteit heeft met koormuziek. Zijn muziek wordt veelvuldig uitgevoerd door vocale ensembles als Polyphony, The Sixteen en The Hilliard Ensemble. Zijn Ave Maris stella uit 2011 is een meditatieve, eenvoudige zetting in rustig voortbewegende akkoorden. Dezelfde tekst wordt door Owain Park, de jongste componist op ons programma, op weer heel andere wijze getoonzet. Park bouwt zijn compositie op uit niet meer dan toonladders. Door subtiele wijzigingen in de intervallen ontstaan echter de meest fascinerende harmonische effecten.
​
Al hoewel de toonwereld van een jonge componist als Owain Park ver van die van Stanford verwijderd lijkt, is het tekenend dat hij in zijn recent geschreven motetten Justorum animae, Coelos ascendit hodie en Beati quorum via exact dezelfde teksten op muziek zet als Stanford in zijn Drie Motetten op. 38  een eeuw geleden. Dat is een duidelijke ode aan Stanford, waarmee de cirkel mooi weer gesloten is!    
 
Paul de Kok