Hear my prayer
|
|
Maagd Maria
Sergei Rachmaninov (1873-1943) Bogoróditse Djévo
Josquin des Prez (1445-1521) Ave Maria
Pierre Villette (1926-1998) Hymne à la Vierge
God is overal
Arvo Pärt (1935) The Deer’s Cry
Arvo Pärt (1935) Bogoróditse Djévo
Verdriet en wanhoop
Jean Mouton (c. 1459-1522) Salva nos, domine
Henry Purcell (1659-1695) Hear my prayer, o Lord
Philippe Rogier (1561-1596) Laboravi in gemitu
Genade
Aaron Copland (1900-1990) Have mercy on us, o my Lord
Alexander L’Estrange (1974) God be in my head
PAUZE
Onze Vader, redder en poort naar het paradijs
John Sheppard (c. 1515- c. 1559) The Lord’s Prayer
Sergei Taneyev (1856-1915) Gebed
William Harris (1883-1973) Bring us, O Lord God
Loof de Heer, mijn herder
Carl Nielsen (1865-1931) Dominus regit me
William Byrd (1543-1623) Laudibus in sanctis
Charles Villiers Stanford (1852-1924) Beati quorum via integra est
Programmatoelichting
Dit concertprogramma heeft ‘gebed’ als thema. Als thema is het gebed buitengewoon dankbaar omdat het zo veel vormen kan aannemen: van een devoot Onze Vader of Ave Maria tot een smeekbede, van een jubelzang tot een jammerklacht, van een introspectief zelfonderzoek tot een indringende roep om hulp of verlossing. Muzikale gebeden zijn daarom veelkleurig en van alle tijden.
Ons programma opent met drie gezangen gewijd aan Maria. Het Bogoroditse Djevo van Sergei Rachmaninov – de Russische variant van ons Ave Maria (‘Maagdelijke Moeder Gods, verheug U’) – maakt deel uit van zijn Vespers op. 37. Devoot, eenvoudig, maar in zijn bewieroking van Maria ook in dit kleine bestek al vol Slavische passie. Rachmaninov was een echte romanticus en dat is ook in dit korte werk goed hoorbaar. Het contrast met de serene eenvoud in de compositie van Josquin des Prez kan haast niet groter zijn. Met Josquin keren we terug in de tijd, bij een van onze belangrijkste componisten uit de renaissance. Hij schrijft een werk in stemparen waarin de stemmen elkaar veelvuldig imiteren. Josquins heldere lijnvoering en open akkoorden sluiten perfect aan op de puurheid van Maria. Het is tegelijkertijd een werk vol eerbied en ontzag. De Fransman Pierre Villette laat in zijn lofzang op Maria, geschreven rond 1960, zijn verrijkt harmonische taal Maria inkleden in een met fijn fonkelende juwelen bezette muzikale mantel.
Het tweede blokje in ons programma stelt God centraal. De mysticus Arvo Pärt is een geliefd componist van transcendente en sprituele muziek. Hij bedient zich van eenvoudige akkoorden en ruimt een belangrijke plaats in voor de rusten tussen de noten, voor de niet-klank die de klank omgeeft. Hetgeen niet wordt uitgesproken wordt daarmee net zo belangrijk is als hetgeen dat wel wordt gezegd. The Deer’s Cry is gebaseerd op een oude legende over een martelaar-heilige die met een almaar herhaald, bezwerend gebed God smeekt hem nabij te zijn.
Veel gebeden ontstaan uit wanhoop en verdriet. Als we er zelf niet meer uitkomen, smeken we God om hulp en genade. Jean Mouton, een Frans renaissancecomponist, doet dat in een somber en sonoor getoonzet motet, dat letterlijk vanuit de diepte oprijst. In lange, smekende lijnen bouwt hij zijn betoog op, om in een verstilde, vreedzame rust te eindigen. Een eeuw of wat later maakt Henry Purcell op zijn beurt gebruik van dissonante harmonieën om zijn smeken kracht bij te zetten. Tevens gebruikt hij een almaar groeiend crescendo als stijlmiddel om zijn weeklacht kracht bij te zetten. Subtieler zijn dan weer de noten van Phillipe Rogier, tijdgenoot van Mouton, die een korte tekst over zijn vermoeienis van het zuchten en van zijn niet te stillen tranen, weet uit te dragen in prachtig door elkaar kronkelende sopraanpartijen (als uiting van het geploeter), in enkele buitengewoon uitdrukkingsvolle dissonanten en een algehele sfeer van beklemming.
Naast Maria is God de Vader een belangrijk aanspreekpunt in vele gebeden. Het bekende Onze Vadergebed is natuurlijk talloze malen van muziek voorzien. Wij kozen hier voor de fraaie, vroege versie van John Sheppard, een minder bekende tijdgenoot van Byrd. Maar ook voor een Russische variant van dit gebed, door de ten onrechte weinig bekende Sergey Taneyev (uit de periode van de Russische romantiek). Zijn gloedvolle ‘Molitva’ (Gebed) is een gepassioneerde oproep aan Vader, Zoon en Heilige Geest in een muzikale rijke en harmonisch doorwrochte compositie. Het werk van de Engelse componist Wiliam Harris tenslotte, gecomponeerd in de eerste helft van de vorige eeuw, is een milde smeekbede aan God om ons bij te staan bij de tocht in het hiernamaals. Harris laat de hemel hierin muzikaal buitengewoon knap opengaan.
Het laatste blokje composities betreft teksten die vast vertrouwen uitspreken en de Heer of zijn volgelingen prijzen. De Deen Carl Nielsen doet dat in een op Palestrina geënte stijl met de tekst uit Psalm 23 (‘De Heer is mijn Herder, het zal mij aan niets ontbreken…’). De Engelsman William Byrd steekt uitbundig de loftrompet in zijn ‘Laudibus in sanctis’ (Prijs de Allerhoogste in heilige lofzangen). Byrd gebruikt hiervoor een parafrase van Psalm 150 en voert een scala van muziekinstrumenten op (trompet, trommels, psalter, orgel en cymbalen) om zijn jubel kracht bij te zetten. Zijn negentiende eeuwse landgenoot Charles Stanford laat de lofzang ingetogener uitklinken in zijn veelstemmige compositie waarin hij de volgelingen van Christus zalig prijst.
Paul de Kok
Sergei Rachmaninov (1873-1943) Bogoróditse Djévo
Josquin des Prez (1445-1521) Ave Maria
Pierre Villette (1926-1998) Hymne à la Vierge
God is overal
Arvo Pärt (1935) The Deer’s Cry
Arvo Pärt (1935) Bogoróditse Djévo
Verdriet en wanhoop
Jean Mouton (c. 1459-1522) Salva nos, domine
Henry Purcell (1659-1695) Hear my prayer, o Lord
Philippe Rogier (1561-1596) Laboravi in gemitu
Genade
Aaron Copland (1900-1990) Have mercy on us, o my Lord
Alexander L’Estrange (1974) God be in my head
PAUZE
Onze Vader, redder en poort naar het paradijs
John Sheppard (c. 1515- c. 1559) The Lord’s Prayer
Sergei Taneyev (1856-1915) Gebed
William Harris (1883-1973) Bring us, O Lord God
Loof de Heer, mijn herder
Carl Nielsen (1865-1931) Dominus regit me
William Byrd (1543-1623) Laudibus in sanctis
Charles Villiers Stanford (1852-1924) Beati quorum via integra est
Programmatoelichting
Dit concertprogramma heeft ‘gebed’ als thema. Als thema is het gebed buitengewoon dankbaar omdat het zo veel vormen kan aannemen: van een devoot Onze Vader of Ave Maria tot een smeekbede, van een jubelzang tot een jammerklacht, van een introspectief zelfonderzoek tot een indringende roep om hulp of verlossing. Muzikale gebeden zijn daarom veelkleurig en van alle tijden.
Ons programma opent met drie gezangen gewijd aan Maria. Het Bogoroditse Djevo van Sergei Rachmaninov – de Russische variant van ons Ave Maria (‘Maagdelijke Moeder Gods, verheug U’) – maakt deel uit van zijn Vespers op. 37. Devoot, eenvoudig, maar in zijn bewieroking van Maria ook in dit kleine bestek al vol Slavische passie. Rachmaninov was een echte romanticus en dat is ook in dit korte werk goed hoorbaar. Het contrast met de serene eenvoud in de compositie van Josquin des Prez kan haast niet groter zijn. Met Josquin keren we terug in de tijd, bij een van onze belangrijkste componisten uit de renaissance. Hij schrijft een werk in stemparen waarin de stemmen elkaar veelvuldig imiteren. Josquins heldere lijnvoering en open akkoorden sluiten perfect aan op de puurheid van Maria. Het is tegelijkertijd een werk vol eerbied en ontzag. De Fransman Pierre Villette laat in zijn lofzang op Maria, geschreven rond 1960, zijn verrijkt harmonische taal Maria inkleden in een met fijn fonkelende juwelen bezette muzikale mantel.
Het tweede blokje in ons programma stelt God centraal. De mysticus Arvo Pärt is een geliefd componist van transcendente en sprituele muziek. Hij bedient zich van eenvoudige akkoorden en ruimt een belangrijke plaats in voor de rusten tussen de noten, voor de niet-klank die de klank omgeeft. Hetgeen niet wordt uitgesproken wordt daarmee net zo belangrijk is als hetgeen dat wel wordt gezegd. The Deer’s Cry is gebaseerd op een oude legende over een martelaar-heilige die met een almaar herhaald, bezwerend gebed God smeekt hem nabij te zijn.
Veel gebeden ontstaan uit wanhoop en verdriet. Als we er zelf niet meer uitkomen, smeken we God om hulp en genade. Jean Mouton, een Frans renaissancecomponist, doet dat in een somber en sonoor getoonzet motet, dat letterlijk vanuit de diepte oprijst. In lange, smekende lijnen bouwt hij zijn betoog op, om in een verstilde, vreedzame rust te eindigen. Een eeuw of wat later maakt Henry Purcell op zijn beurt gebruik van dissonante harmonieën om zijn smeken kracht bij te zetten. Tevens gebruikt hij een almaar groeiend crescendo als stijlmiddel om zijn weeklacht kracht bij te zetten. Subtieler zijn dan weer de noten van Phillipe Rogier, tijdgenoot van Mouton, die een korte tekst over zijn vermoeienis van het zuchten en van zijn niet te stillen tranen, weet uit te dragen in prachtig door elkaar kronkelende sopraanpartijen (als uiting van het geploeter), in enkele buitengewoon uitdrukkingsvolle dissonanten en een algehele sfeer van beklemming.
Naast Maria is God de Vader een belangrijk aanspreekpunt in vele gebeden. Het bekende Onze Vadergebed is natuurlijk talloze malen van muziek voorzien. Wij kozen hier voor de fraaie, vroege versie van John Sheppard, een minder bekende tijdgenoot van Byrd. Maar ook voor een Russische variant van dit gebed, door de ten onrechte weinig bekende Sergey Taneyev (uit de periode van de Russische romantiek). Zijn gloedvolle ‘Molitva’ (Gebed) is een gepassioneerde oproep aan Vader, Zoon en Heilige Geest in een muzikale rijke en harmonisch doorwrochte compositie. Het werk van de Engelse componist Wiliam Harris tenslotte, gecomponeerd in de eerste helft van de vorige eeuw, is een milde smeekbede aan God om ons bij te staan bij de tocht in het hiernamaals. Harris laat de hemel hierin muzikaal buitengewoon knap opengaan.
Het laatste blokje composities betreft teksten die vast vertrouwen uitspreken en de Heer of zijn volgelingen prijzen. De Deen Carl Nielsen doet dat in een op Palestrina geënte stijl met de tekst uit Psalm 23 (‘De Heer is mijn Herder, het zal mij aan niets ontbreken…’). De Engelsman William Byrd steekt uitbundig de loftrompet in zijn ‘Laudibus in sanctis’ (Prijs de Allerhoogste in heilige lofzangen). Byrd gebruikt hiervoor een parafrase van Psalm 150 en voert een scala van muziekinstrumenten op (trompet, trommels, psalter, orgel en cymbalen) om zijn jubel kracht bij te zetten. Zijn negentiende eeuwse landgenoot Charles Stanford laat de lofzang ingetogener uitklinken in zijn veelstemmige compositie waarin hij de volgelingen van Christus zalig prijst.
Paul de Kok